Ο τέταρτος άξονας αφορά νέες πρωτοβουλίες για συστημικές λύσεις.
Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν υλοποιηθεί αναμένεται να επιταχύνουν την ανάκαμψη και την αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ ενός πιο εξωστρεφούς παραγωγικού υποδείγματος που θα βασίζεται στους τομείς των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών. Παράλληλα όμως απαιτείται και βελτίωση της χρηματοδότησης και της ρευστότητας της οικονομίας. Προϋπόθεση για αυτό είναι η αποτελεσματική όσο και έγκαιρη διαχείριση του υψηλού αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Με τις διοικητικές και νομοθετικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο των τριών αξόνων που προαναφέρθηκαν, και με τις σημαντικές προσπάθειες των εποπτευόμενων τραπεζών, έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, που αντανακλάται στη μείωση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Όπως προαναφέρθηκε, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (ΜΕΑ) ανήλθαν στο τέλος Ιουνίου του 2018 σε 88,9 δισεκ. ευρώ, μειωμένα κατά περίπου 5,6 δισεκ. ευρώ συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου του 2017 και κατά περίπου 18,2 δισεκ. ευρώ (δηλ. περισσότερο από 1/6) έναντι του Μαρτίου του 2016, οπότε είχε καταγραφεί και το υψηλότερο επίπεδο ΜΕΑ. Η υποχώρηση του αποθέματος των ΜΕΑ κατά τη διάρκεια του 2018 οφείλεται κυρίως σε διαγραφές (3,3 δισεκ. ευρώ) και πωλήσεις (2,1 δισεκ. ευρώ) μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων προς το σύνολο των ανοιγμάτων παρέμεινε τον Ιούνιο του 2018 σε υψηλό επίπεδο (47,8%).
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν ήδη υποβάλει αναθεωρημένους επιχειρησιακούς στόχους για τα ΜΕΑ, οι οποίοι καλύπτουν το διάστημα μέχρι το 2021. Κατά την προσεχή περίοδο, αυξημένη συμβολή στη μείωση των ΜΕΑ αναμένεται να έχουν οι πωλήσεις δανείων, οι εισπράξεις δανείων, η ρευστοποίηση εξασφαλίσεων και οι επιτυχείς ρυθμίσεις δανείων, ούτως ώστε το ποσοστό των ΜΕΑ στο σύνολο των ανοιγμάτων να υποχωρήσει σε περίπου 20% ή χαμηλότερα μέχρι το 2021. Το ποσοστό αυτό όμως, παρότι σημαντικά χαμηλότερο του σημερινού, δεν παύει να είναι πολύ υψηλότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου, που σήμερα βρίσκεται κάτω από 4%.
Έχουμε κατ' επανάληψη στο παρελθόν τονίσει τη σημασία μιας συστημικής λύσης στο πρόβλημα του υψηλού αποθέματος δανείων σε καθυστέρηση, εφόσον κρίνεται επιθυμητή η ταχεία σύγκλιση του ποσοστού των ΜΕΑ στην Ελλάδα με αυτό του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η λύση αυτή, είτε έλθει με τη μορφή μιας εταιρίας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, είτε μέσω οποιασδήποτε εναλλακτικής πρότασης, θα πρόκειται αναμφίβολα για ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι ο ελληνικός τραπεζικός τομέας δεν έχει τύχει των ευεργετημάτων μιας παρόμοιας συστημικής λύσης, σε αντίθεση με τους τραπεζικούς τομείς άλλων χωρών-μελών της ευρωζώνης, που έλαβαν τις σχετικές εγκρίσεις από τις ευρωπαϊκές αρχές.
Στο πλαίσιο αυτό η Τράπεζα της Ελλάδος επεξεργάστηκε και παρουσίασε στις 22 Νοεμβρίου ένα φιλόδοξο σχέδιο ταχείας αποκλιμάκωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο τραπεζικό σύστημα. Το προτεινόμενο σχήμα προβλέπει τη μεταβίβαση σημαντικού μέρους των ανοιγμάτων σε καθυστέρηση (τα μισά, περίπου 40 δισεκ. ευρώ) μαζί με μέρος της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης (DTCs), που είναι εγγεγραμμένο στους ισολογισμούς τους, σε μία Εταιρία Ειδικού Σκοπού (Special Purpose Vehicle). Τα δάνεια θα μεταβιβασθούν στην αξία ισολογισμού (μετά από προβλέψεις). Το ποσό της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης που θα μεταβιβασθεί θα αντιστοιχεί σε κάλυψη πρόσθετων ζημιών, ώστε οι αποτιμήσεις των εν λόγω δανείων να προσεγγίσουν τιμές αγοράς. Εν συνεχεία, νομοθετική ρύθμιση θα ορίζει ότι η μεταβιβαζόμενη αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση θα καταστεί αμετάκλητη απαίτηση της Εταιρίας Ειδικού Σκοπού από το Ελληνικό Δημόσιο με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής (σύμφωνα με τη διάρκεια του σχήματος). Για την κάλυψη του τιμήματος της μεταβίβασης, η Εταιρία Ειδικού Σκοπού θα προχωρήσει σε έκδοση τιτλοποίησης. Εκτιμούμε, δε, ότι μπορεί να υπάρξει αξιόλογο επενδυτικό ενδιαφέρον για τις επί μέρους τάξεις ομολογιών.
Είναι προφανές ότι μία τέτοια κίνηση συνεπάγεται την άμεση και δραστική μείωση του δείκτη των ανοιγμάτων σε καθυστέρηση και επιτρέπει, υπό προϋποθέσεις, τη διαμόρφωση στόχων επίτευξης μονοψήφιων ποσοστών εντός 2-3 ετών. Παράλληλα, δημιουργείται ένα αποτελεσματικό πλαίσιο διαμόρφωσης οργανικής κερδοφορίας και εσωτερικής δημιουργίας κεφαλαίου, λόγω αυτής ακριβώς της βελτίωσης της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών, αλλά και της ανθεκτικότητας στην απορρόφηση κλυδωνισμών από μελλοντική κρίση. Τέλος, διαμορφώνεται σαφές πλαίσιο επαναπροσδιορισμού του επιχειρησιακού μοντέλου των τραπεζών.
Εάν οι στόχοι αυτοί επιτευχθούν, η δραστική μείωση του υψηλού αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων θα επιδράσει καταλυτικά στην οικονομική δραστηριότητα και την παραγωγικότητα, μέσω δύο διαύλων:
(α) της αύξησης της προσφοράς τραπεζικών δανείων και
(β) της αναδιάρθρωσης του παραγωγικού τομέα.
Όπως προκύπτει από εκτιμήσεις και μελέτες της Τράπεζας της Ελλάδος, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα συμβάλει στη μείωση του χρηματοπιστωτικού κινδύνου των πιστωτικών ιδρυμάτων και την αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησής τους, καθώς και στη βελτίωση της κεφαλαιακής τους επάρκειας.
Όμως, πέραν αυτού, εκτιμάται ότι είναι δυνατόν να βελτιωθούν σε διατηρήσιμη βάση η οργανική κερδοφορία των τραπεζών και η εσωτερική δημιουργία εποπτικών κεφαλαίων. Είναι γεγονός ότι ακόμα και κατά τη διάρκεια του έτους που διανύουμε, οι ελληνικές τράπεζες εξακολουθούν κατά μέσο όρο να σχηματίζουν προβλέψεις έναντι επισφαλών απαιτήσεων 2% περίπου του σταθμισμένου ενεργητικού τους. Τα έξοδα αυτά δεν είναι δυνατόν να περιορισθούν όσο ο δείκτης ανοιγμάτων σε καθυστέρηση είναι γύρω στο 40%. Επιπρόσθετα, εάν αναλογισθούμε τους ελάχιστους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας σύμφωνα με τους κανόνες του Πυλώνα 2, θα καταλήξουμε εύλογα στο συμπέρασμα ότι οι απαιτήσεις αυτές δεν πρόκειται να υποχωρήσουν, εάν δεν προηγηθεί σημαντική βελτίωση στα προβλήματα αυτά.
Εφόσον αντιστραφούν οι τάσεις που παρατηρούνται έως τις μέρες μας, θα υπάρξει σταδιακή αύξηση της προσφοράς δανείων και μείωση των επιτοκίων δανεισμού για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Παράλληλα, αναμένεται μείωση του χρηματοπιστωτικού κινδύνου των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών καθώς η οικονομία ανακάμπτει, με αποτέλεσμα την αύξηση της αποτίμησης των υφιστάμενων περιουσιακών στοιχείων τους, λόγω των υψηλότερων αποδόσεων του κεφαλαίου και των ακινήτων. Συνεπώς, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις σταδιακά καθίστανται πιο αξιόχρεα, επιτρέποντας την περαιτέρω τόνωση της επενδυτικής ζήτησης.
Κατά τη διαδικασία εξυγίανσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα απελευθερωθούν παραγωγικοί πόροι, που, εφόσον αναδιανεμηθούν προς τις πιο παραγωγικές επιχειρήσεις και κλάδους, θα οδηγήσουν σε αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας. Καίριας σημασίας είναι η διευκόλυνση της παροχής οικονομικής στήριξης σε νεοφυείς επιχειρήσεις (startups), οι οποίες παρουσιάζουν υψηλότερη δυναμικότητα, σε σύγκριση με τις ήδη εδραιωμένες, και δύνανται να συμβάλουν σημαντικά στην αύξηση της απασχόλησης.
Κυρίες και κύριοι,
Έχουν επιτευχθεί πολλά μέχρι σήμερα και σίγουρα βρισκόμαστε σε πολύ καλύτερη θέση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Εντούτοις, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι, παρά τις μέχρι τώρα μεταρρυθμίσεις που έχουν συντελεστεί με σκοπό τη διαχείριση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το απόθεμα παραμένει πολύ υψηλό, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Θα πρέπει μάλιστα να επισημανθεί ότι, ακόμη και με απολύτως επιτυχή επίτευξη των τεθέντων επιχειρησιακών στόχων μέχρι το τέλος του 2021, το συνολικό απόθεμα θα συνεχίσει να βρίσκεται σημαντικά υψηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου, σε διψήφια ποσοστά.
Συνεπώς, κρίνεται υψίστης σημασίας η ανάληψη επιπλέον ενεργειών από την πλευρά τόσο της Πολιτείας και των εποπτικών αρχών όσο και των πιστωτικών ιδρυμάτων, προκειμένου να απαλλαγεί ο τραπεζικός τομέας ολοσχερώς μέχρι το τέλος του 2021 από το πρόβλημα αυτό, το οποίο αποτελεί κληρονομιά της κρίσης που περάσαμε, και να μπορέσει, έτσι, να επικεντρωθεί σε καίρια ζητήματα που αφορούν το μέλλον: σύγχρονα επιχειρηματικά μοντέλα, αναζήτηση νέων επικερδών αναπτυξιακών ευκαιριών και δραστηριοτήτων, νέες ψηφιακές και άλλες τεχνολογίες, και, κυρίως, χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας.
ΠΗΓΗ
https://ift.tt/2SiBxFC